ବିଷର୍ଣ୍ଣ ତଥା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ସମୁଦ୍ରକୂଳ ଘନ ନୀଳ ଜଳରାଶି ବହନ କରିଥିବା ବଙ୍ଗୋପସାଗରରୁ ପ୍ରତିମୂହୂର୍ତ୍ତରେ କୂଳରେ ଲହଡ଼ିପିଟିହୋଇ ଫେରିଯାଉଥିବା ଜଳରାଶିର ସୁନ୍ଦର ଶଦ୍ଦ ମୁଖରିତ ଶାନ୍ତ ଉପକୂଳ ବିଶିଷ୍ଟ ସହର ଗୋପାଳପୁର, ଶାନ୍ତ ଉପହ୍ରଦ ବେଷ୍ଟିତ ତଥା ସବୁଜ ବଳୟ ବେଷ୍ଟିତ ବିତାନ ସଦୃଶ ଶୋଭନ ନଭଦେଶର ଶାନ୍ତ ପରିବେଶ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମନରେ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମନୋଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ପ୍ରତିହତ ତଥା ଅବଶିଷ୍ଟ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ବନ୍ଦର ଦକ୍ଷୀଣ ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣତୋରଣ ସଦୃଶ୍ୟ, ଯେଉଁଠାରୁ ସୁଦୁର ରେଙ୍ଗୁନ ସହରକୁ ବାଣିଜ୍ୟ ପୋତମାନ ଯାତାୟତ କରୁଥିଲା । ଏହି ବନ୍ଦର ସହର ଗୋପାଳପୁର ଇତିହାସର ଗାଥା ବହନକରେ । ଏଠାରେ ଥିବା ବତୀଘର ଏହି ଏ୍ୟିତିହ୍ୟର ମୁକସାକ୍ଷୀ ଅଟେ ।
ଓଡିଶାର ପ୍ରାଚୀନ କରୁକାର୍ଯ୍ଯପୂର୍ଣ ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଗତି ସ୍ଥିତ ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ,ପଶ୍ଚିମ ସୋମୋନାଥ,ଓ ନୀଳମାଧବ ଅନ୍ଯତମ |ଜହ୍ନାପଙ୍କ ଠାରୁ ୨ କିମି ଦୂର ଓ ବୌଦ୍ଧ ଠାରୁ ୧୫ କିମି ଦୂରଏହି ଉପାସନା ପୀଠର ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀ ରେ ହୋଇଥିବା ଇତିହାସରୁ ଜଣାପଡେ |ଏଠାରେ ପୂର୍ବରୁ ଚାରୋଟି ଶିବ ମନ୍ଦିର ଥିବାରୁ ଏହି ପୀଠକୁ ଚାରିଶମ୍ଭୁ କୁହାଯାଏ |
ବୌଦ୍ଧ ସହରଠାରୁ ବୌଦ୍ଧ-ବଲାଙ୍ଗିର ରାସ୍ତାରେ ୧୩ କି.ମି. ଯିବାପରେ ଜହ୍ନାପଙ୍କ ଗ୍ରାମ ଛକଥାରୁ ଉତ୍ତର ପଟକୁ ପ୍ରାୟ ୨ କି.ମି. ରାସ୍ତା ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ହରିହରଙ୍କ ଯୁଗ୍ମପୀଠ ରହିଛି; ଯାହାକି ଚାରିଶମ୍ଭୁ ନାମରେ ସର୍ବବିଦିତ। ପ୍ରାଚୀନ କଳାକୃତିର ନିଦର୍ଶନ ଏହି ମନ୍ଦି ଦ୍ୱୟରନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ,ଶତ୍ରୁ ଭଞ୍ଜଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ଏହି ଯମଜ ମନ୍ଦିର ଶୈବ ଓ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମର ଅପୂର୍ବ ସମନ୍ଵୟ। ସିଦ୍ଧେଶ୍ଵର ଓ ନୀଳମାଧବ ନାମରେ ନାମିତ ଉକ୍ତ ଦୁଇ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ ଅତୀବ ଆକର୍ଷଣୀୟ। ଏଠି ଭୌମକରଙ୍କ କରଦ ରୂପେ ଆଦି ଭଞ୍ଜ ବଂଶ ରାଜତ୍ଵକରୁଥିଲେ। ଖିଞ୍ଜିଳୀ ମଣ୍ଡଳ ରାଜ୍ୟ ଗଠନ କରି ଗନ୍ଧବପାଟ ନଗରୀରେ ରହୁଥିଲେ। ଗନ୍ଧରାଡି ଏମାନଙ୍କ ସମୟରେ ଏକ କଳାକୃତି। ଗନ୍ଧରାଡିର ହରିହର ଯୁଗ୍ମ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଚୀନ ଶିଳ୍ପ ଭାସ୍କର୍ଜ୍ୟ କଳାର ଏକ ଚୁଡାନ୍ତ ନିଦର୍ଶନ। ଉକ୍ତ ମନ୍ଦିର ଦ୍ୱୟ ଏପରି ନିର୍ମିତ ଯେ, ଶୀର୍ଷ ଭାଗରେ ଗବାକ୍ଷ୍ୟ ଭଳି କିଛି ଖୋଲାଥିବା ଜାଗାରେ ସୂର୍ଯାଲୋକ ପଡି ମନ୍ଦିରର ଅଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅଂଶକୁ ଆଲୋକିତ କରାଇଥାଏ। ଗନ୍ଧରାଡିର ଯୁଗ୍ମ ମନ୍ଦିରର ମୁକ୍ଷାଂଶ ଜଗମୋହନ ଓ ଦ୍ଵାରବନ୍ଧର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ ନାଗବନ୍ଧ ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ତୁଳନା କରି ଏହା ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିବା ଜଣାଯାଏ।ଏକାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର,ଦ୍ଵାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଓ ତ୍ରୋୟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ କୋଣାର୍କର ସୂର୍ୟ ମନ୍ଦିର ବହୁପୂର୍ବରୁ ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଗନ୍ଧରାଡିର ଏହି ହରିହର ଯୁଗ୍ମ ମନ୍ଦିର ଉତ୍କଳ କଳାଭାସ୍କର୍ଜ୍ୟର ଏକ ଅତୁଳନୀୟ ସମ୍ପଦ। ଏହି ମନ୍ଦିରର ଅଳ୍ପ ଦୂରତାରେ ଅବସ୍ଥିତ ହନୁମାନ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରାୟ ୬ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାର ହନୁମାନ ବିଗ୍ରହ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି।
.